De geschiedschrijving over de Holocaust is bijna niet meer te overzien, vooral door de explosieve groei van de regionale en lokale studies die na de val van de Muur en de opening van de Oost-Europese archieven zijn verschenen. Het historische beeld van de gecentraliseerde massamoord is in deelstudies uiteengevallen en vergruisd geraakt. Samenvattende studies verschijnen er nauwelijks. Het genre kent naast het recente boek van Saul Friedländer niet meer dan één klassiek standaardwerk: het driedelige boek van Raul Hilberg, dat nu dan toch, kort na zijn dood vorig jaar, eindelijk in een Nederlandse vertaling verscheen. (...) Hilberg liet echter zien, tot in de kleinste details, dat de gefaseerde Shoah het resultaat was van het werk van talloze Duitse bureaucraten - gewone Duitsers dus, of gewone mensen. Er werd geen nieuwe organisatie voor opgericht. Elke bestaande organisatie voerde één specifiek onderdeel uit van een patroon van registratie, pauperisering, concentratie in getto's, uitbuiting van arbeidskracht, uithongering, fysieke vernietiging en confiscatie van de laatste bezittingen. De organisatie van de Shoah was niets anders dan een bijzondere verschijningsvorm van de Duitse staat en de Duitse samenleving. Iedereen was hier op de een of andere manier bij betrokken, dat is wat Hilberg wilde laten zien. Iedereen participeerde en kon deze betrokkenheid ook verdragen. Deze onaangename waarheid heeft men heel lang niet willen horen. Zij maakte Hilberg beroemd, zij het pas in de jaren zeventig en tachtig, toen hij te oud geworden was voor een loopbaan buiten Burlington.
Na de slachting in Rwanda in 1994 werd de gedachte dat iedereen eenpotientiële pleger van genocide is een cliché. Maar de geestelijke vader van dit idee was neit Hannah Arendt, maar Hilberg, die dit ontdekte en feitelijk onderbouwde, mat minutieuze precisie, een halve eeuw lang.