Trong l¿ch s¿ nh¿ng t¿ ch¿c công ích và co quan tinh th¿n, ph¿n nói v¿ ngu¿n g¿c và nh¿ng bu¿c thang tr¿m c¿a H¿i Thông Thiên H¿c qu¿ th¿t là d¿c dáo. Dù xét theo quan di¿m thi¿n c¿m hay thù ngh¿ch, v¿n ph¿i th¿a nh¿n m¿t di¿u th¿t l¿ lùng là m¿t t¿ ch¿c nhu th¿ dã có th¿ xu¿t hi¿n và t¿n t¿i, và ch¿ng nh¿ng có th¿ ch¿u d¿ng du¿c nh¿ng dòn va ch¿m công kích nhu nó dã ti¿p nh¿n, mà l¿i càng phát tri¿n m¿nh m¿ hon theo hu¿ng t¿ l¿ thu¿n v¿i nh¿ng hành vi b¿t chính và nh¿ng dòn hi¿m ác c¿a nh¿ng k¿ d¿i ngh¿ch. M¿t s¿ nhà phê bình cho r¿ng s¿ ki¿n ¿y ch¿ng t¿ m¿t s¿ gia tang lòng tin c¿a con ngu¿i, và m¿t tr¿ng thái tín ngu¿ng b¿t an m¿ màn cho s¿ suy thoái r¿t ráo c¿a d¿c tin theo nh¿ng du¿ng l¿i b¿o th¿ c¿a phuong Tây. M¿t s¿ ngu¿i khác nhìn th¿y noi s¿ ti¿n b¿ c¿a phong trào Thông Thiên H¿c d¿u hi¿u c¿a s¿ ch¿p nh¿n trên quy mô r¿ng l¿n toàn c¿u nh¿ng tu tu¿ng tri¿t h¿c phuong Ðông, có tác d¿ng tang cu¿ng và n¿i r¿ng lòng uu ái, thông c¿m c¿a nhân lo¿i trên phuong di¿n tinh th¿n. M¿t s¿ th¿t hi¿n nhiên không th¿ ch¿i cãi là, cho d¿n cu¿i nam 1894, sau ch¿ có 19 nam ho¿t d¿ng, H¿i dã c¿p ch¿ng thu chánh th¿c cho 394 Phân h¿i ho¿t d¿ng ¿ r¿t nhi¿u nu¿c trên th¿ gi¿i. Theo các tài li¿u th¿ng kê chánh th¿c, s¿ t¿n công liên t¿c và b¿t chính c¿a H¿i Kh¿o c¿u tâm linh (Society for Psychical Research) và c¿a các nhà truy¿n giáo Tô Cách Lan nh¿m vào H¿i trong nam 1884, mà ngu¿i ta nghi là s¿ tiêu di¿t H¿i Thông Thiên H¿c, nhung ch¿ dem l¿i k¿t qu¿ là làm cho H¿i càng tang thêm s¿ th¿nh vu¿ng và công d¿ng h¿u ích lên g¿p b¿i ph¿n. Lý do gi¿n d¿ là, dù cho nh¿ng di¿u sai sót, l¿m l¿i c¿a cá nhân các nhà lãnh d¿o có th¿ b¿ phoi bày, nhung m¿c dích t¿t lành c¿a H¿i v¿n không th¿ m¿y may b¿ bài bác hay ph¿n d¿i. Mu¿n tiêu di¿t H¿i Thông Thiên H¿c, tru¿c h¿t ngu¿i ta ph¿i ch¿ng minh r¿ng nh¿ng m¿c dích c¿a H¿i là có h¿i cho n¿n h¿nh phúc c¿ng d¿ng, hay nh¿ng giáo lý do các nhà lãnh d¿o H¿i ph¿ bi¿n là tai h¿i và nguy hi¿m. Nhung vì không th¿ ch